2.Innerlijk kind coach

De kracht van het innerlijke kind

Het innerlijke kind is een concept dat al jarenlang wordt toegepast binnen coaching en therapie, maar dat voor velen nog wat abstract kan aanvoelen. Wat houdt innerlijk kindwerk, ook wel bekend als inner child work, nu precies in? In dit artikel ontdek je hoe het innerlijke kind zich dagelijks in jouw leven kan manifesteren – zowel op een positieve als negatieve manier. Je leert hoe je jezelf beter kunt begrijpen, kunt groeien en kunt helen door het kind dat je ooit was in jezelf te omarmen en te koesteren.

In mijn praktijk voor coaching merk ik telkens weer hoe krachtig en transformerend het werken met het innerlijke kind kan zijn. Het raakt diepere lagen van je emoties en opent als vanzelf de deur naar persoonlijke groei, meer creativiteit en een hernieuwde vitaliteit. Innerlijk kindwerk is allesbehalve zweverig; het is een waardevolle weg naar meer verbinding met jezelf.

Wat is het innerlijk kind? Het begrip uitgelegd

Het innerlijk kind staat symbool voor alle ervaringen, emoties en reacties uit je kindertijd die onbewust nog steeds invloed hebben op hoe je waarneemt, voelt, denkt en handelt. In psychologische termen wordt het innerlijk kind gezien als een belangrijk onderdeel van je persoonlijkheid.

Het innerlijk kind wordt ook wel omschreven als je ware emotionele lichaam. Hier liggen alle gevoelens vast die je als kind niet kon of wilde uiten. Dit omvat liefde, verdriet, schaamte, teleurstelling, angst, shock, woede, maar ook positieve emoties zoals uitbundige levensvreugde en wildheid.

Het innerlijk kind wordt soms minder poëtisch beschreven als een deel van je hersenen. Het vertegenwoordigt jouw authentieke, emotionele en instinctieve kant. Dit deel is vaak chaotisch en puur, en ontstond al vóór je rationele, volwassen denkvermogen. Omdat het ouder is, heeft het ook meer invloed. Wanneer je in een situatie belandt die oude, onverwerkte gevoelens oproept—vooral als deze gevoelens verband houden met pijn of onvervulde behoeften—kan het lastig zijn om vanuit je volwassen, bewuste zelf te reageren. Dit gebeurt vaker dan je denkt, vaak zonder dat je je hiervan bewust bent.

Iedereen draagt een innerlijk kind (of meerdere innerlijke kinderen) in zich mee. Het vormt een blijvend deel van je leven en slaat alle pijnlijke ervaringen op die je je misschien niet eens meer bewust herinnert. Veel van je vermijdingsstrategieën, aanpassingsmechanismen en zelfs verslavingen vinden hun oorsprong in deze gekwetste delen van jezelf. In je volwassen leven kan dit innerlijk kind je belemmeren. Je kunt het gevoel hebben dat je jezelf kwijt bent—of misschien al lang niet meer echt jezelf bent.

Je doet zo je best, maar toch kom je niet verder

Herken je dat gevoel? Dat je het idee hebt vast te zitten in je leven, of dat je persoonlijke of professionele ontwikkeling stagneert? Misschien voel je je al langere tijd niet lekker in je vel. Je hebt het geprobeerd op te lossen: erover gepraat met vriendinnen, boeken gelezen, en toch lijkt er niets wezenlijks te veranderen. Het voelt alsof je gevangen zit, zonder precies te weten waardoor.

Misschien merk je dat je extreem gevoelig reageert op ogenschijnlijk kleine gebeurtenissen of normale situaties. Of juist het tegenovergestelde: je voelt ineens helemaal niets meer. Vaak weet je niet waarom je zo over- of juist ongevoelig reageert, maar het blijft zich herhalen. Misschien vind je het moeilijk om diepgaande relaties aan te gaan, je kwetsbaar op te stellen, of simpelweg 'nee' te zeggen. Je wilt anderen graag tevreden houden en doet je best om aardig gevonden te worden. Dit kan zich ook uiten in lichamelijke klachten, zoals buikpijn, chronische vermoeidheid, spanningshoofdpijn, spierpijn of zelfs hyperventilatie. Misschien merk je dat je steeds weer toegeeft aan verleidingen zoals te veel eten, drinken, of roken, terwijl je eigenlijk zou willen stoppen. Het voelt alsof je hier geen controle over hebt.

Gevangen in oude patronen

Zonder dat je het wilt, val je vaak terug in oude, vertrouwde patronen. Stel je voor: een collega maakt een kritische opmerking. Je zou graag assertief willen reageren en duidelijk maken dat je het er niet mee eens bent, maar in plaats daarvan klap je dicht, voel je je klein, of zelfs verlamd. Je reageert niet zoals de volwassene die je nu bent, maar zoals het kind dat ooit leerde om zich zo aan te passen. Het kan zijn dat je dit patroon in meerdere situaties herkent. Bijvoorbeeld:

Je klein houden
Of juist groter maken
Het alleen doen
Je aanpassen
Te veel hooi op je vork nemen
Over je grenzen (laten) gaan, moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen
Een muur om je heen bouwen
In je hoofd gaan zitten
Je intuïtie niet vertrouwen
Je snel afgewezen voelen, minder voelen
Je terugtrekken of confrontaties vermijden
Uitlokken, of rebels worden
Jezelf juist overschreeuwen
Kritisch of liefdeloos naar jezelf zijn
Je afsluiten of steeds weggaan als dingen te dichtbij komen
Angst om je aan iemand te binden
Jezelf wegcijferen, pleasen
Drang naar vervulling van je behoeften materieel, sexueel eten, drugs, etc.

Kindslimme Manieren en Overlevingsstrategieën

In het verleden waren deze “kindslimme” manieren effectieve reacties om met situaties om te gaan. Deze strategieën hebben je geholpen te overleven, jezelf te beschermen, en ze hebben je gebracht tot waar je nu staat. Maar misschien merk je nu dat deze aanpakken niet langer behulpzaam zijn. Ze kunnen je zelfs belemmeren om het leven te leiden zoals jij dat wilt, of om je doelen en verlangens na te streven. Hoe verder je van je ware zelf verwijderd bent geraakt, hoe lastiger het wordt om je leven vorm te geven, te groeien en echt gelukkig te zijn.

Het Ontstaan van het Innerlijke Kind

Zelfs als je een gelukkige jeugd hebt gehad, is de kans groot dat je toch een bepaalde vorm van pijn met je meedraagt. Dat komt omdat er bij het opvoeden van kinderen vaak dingen misgaan – het is menselijk. Ook jouw ouders hebben misschien niet al jouw behoeften volledig kunnen vervullen, hoe hard ze ook hun best hebben gedaan. Misschien heb je niet goed geleerd hoe je om moet gaan met grenzen, teleurstellingen, of ontbrak het je aan geborgenheid, veiligheid of echte aandacht.

In essentie kom je als kind puur en ongeschonden ter wereld, met al jouw unieke eigenschappen en kwaliteiten. Dit is het pure, oorspronkelijke kind. Vaak wordt gezegd dat een baby wordt geboren als een ‘onbeschreven blad’ – een tabula rasa. Maar naarmate je opgroeit, kom je in een gezin, school en maatschappij terecht met regels, structuren en verwachtingen. Je wordt gevormd door je omgeving en leert je gedrag daarop aan te passen. Daarbij kunnen je eigen behoeften soms naar de achtergrond verdwijnen.

Ieder kind heeft een aantal basisbehoeften, zoals veiligheid en verbondenheid. Wordt er niet aan deze behoeften voldaan, dan pas je jezelf aan om met dat tekort om te gaan. Dit proces vormt je persoonlijkheid en de manier waarop je omgaat met moeilijke situaties.

Als kind ontwikkel je strategieën om jezelf te beschermen tegen pijnlijke of kwetsende momenten. Dit is het gekwetste of verwonde kind. In de praktijk betekent dit dat je manieren hebt gevonden om met een tekort aan bijvoorbeeld veiligheid, aandacht of geborgenheid om te gaan:

Aandacht
Liefde
Veiligheid
Aanraking
Geborgenheid
Verzorging
Gezien worden
Gehoord voelen

De bril waardoor je de wereld ziet

Als je reageert alsof je gekwetst bent, kan dat voortkomen uit gevoelens zoals onzekerheid, niet goed genoeg zijn of je niet waardevol voelen. Deze ervaringen vormen samen een unieke kijk op de wereld om je heen: jouw persoonlijke 'waarheid' of ‘bril’ waardoor je de wereld ziet. Deze waarheid beïnvloedt hoe je naar jezelf kijkt (je zelfbeeld), hoe je anderen ziet, hoe je relaties aangaat, en hoe je met situaties omgaat.

De psychosociale ontwikkelingsfasen

Elk kind is een uniek individu dat zich ontwikkelt in interactie met anderen. Het wordt een sociaal wezen door te leren in relaties met mensen om zich heen. Vanaf de geboorte wil een kind gehoord worden. Om een kind te begrijpen, is inzicht in zijn ontwikkeling essentieel. Een baby heeft andere behoeften dan een puber, en deze behoeften veranderen door de groei naar zelfstandigheid die je vanaf dag één kunt zien. Elk kind wordt geboren met vaardigheden en mogelijkheden om uit te groeien tot een zelfstandig persoon.

Ontwikkelingstaken per levensfase

Vanaf de geboorte tot aan de adolescentie doorloopt ieder kind verschillende ontwikkelingsfasen. Erik Erikson onderscheidt de volgende fasen: de babyfase, peutertijd, kleutertijd, basisschoolperiode en adolescentie. Elke fase heeft een belangrijke ontwikkeling die moet worden voltooid. Erikson stelt dat er vier fundamentele innerlijke krachten (ego-krachten) in een gezonde kindertijd worden ontwikkeld. Elke fase brengt een ‘crisis’ met zich mee: een periode van kwetsbaarheid én potentie, vaak in relatie tot ouders, leeftijdsgenoten of docenten. De uitkomst van deze crisis kan leiden tot een eigenschap of innerlijke kracht die het kind verder helpt.

De ontwikkelingstaken per fase:

Babyfase (0-1 jaar): In deze fase ontwikkelt het kind een gevoel van basisvertrouwen in de omgeving. Het aangaan van hechtingsrelaties is essentieel. Hechting met een gevoel van veiligheid legt de basis voor gezonde emotionele, persoonlijke en sociale ontwikkeling. Bij een positieve uitkomst ontwikkelt het kind de egokracht HOOP.
Peutertijd (1-4 jaar): Zelfstandigheid staat centraal. Het kind traint zijn onafhankelijkheid terwijl het nog steeds terugvalt op zijn hechtingsfiguren als veilige haven. Zelfbewustzijn groeit, en door begrenzing leert het ook rekening te houden met anderen. Bij een gezonde ontwikkeling ontwikkelt het kind WILSKRACHT.
Kleutertijd (4-6 jaar): Deze fase draait om gewetensvorming en het vermogen om te fantaseren en voelen. Kleuters zijn ondernemend en vol verbeeldingskracht. Met ruimte voor hun initiatieven ontwikkelen ze DOELGERICHTHEID.
Basisschoolperiode (6-12 jaar): Taakgerichtheid en succes behalen staan centraal. Het kind leert en vergelijkt zichzelf met leeftijdsgenoten in sociale en cognitieve vaardigheden. Bij een positieve ontwikkeling ontstaat COMPETENTIE.
Adolescentie (12-18 jaar): Identiteitsvorming is het belangrijkste thema. Zelfstandigheid en verantwoordelijkheid nemen worden verwacht. Het kind ontwikkelt in deze fase de eigenschap TROUW, ofwel loyaliteit.

Als een fase niet goed wordt doorlopen, kan dit later in het leven leiden tot uitdagingen en onverwerkte conflicten.

Methodiek: Innerlijk Kindwerk

Innerlijk Kindwerk is een methodiek waarbij je terugkeert naar je kindertijd. Je kijkt naar ervaringen uit je ontwikkeling die diepe indruk hebben gemaakt en te intens waren om als kind te verwerken. Een deel van je innerlijke kind kan daardoor vastzitten in die emotie of ervaring en niet volledig zijn meegegroeid naar volwassenheid. Dit kan leiden tot overtuigingen over jezelf, zoals: “Ik moet alles alleen doen” of “Ik ben niet goed genoeg”. Veel van deze overtuigingen en emoties (zoals angst, verdriet of boosheid) vinden hun oorsprong in je jeugd.

Innerlijk Kindwerk als therapie

Innerlijk Kindwerk is een therapeutische methode die zelfstandig of als onderdeel van een behandeltraject kan worden ingezet. Binnen de GGZ is het vaak een onderdeel van schematherapie. Het doel is om de gekwetste delen van je innerlijke kind te herkennen, te helen, en ruimte te maken voor de spontane, blije en creatieve delen van jezelf. Je leert opnieuw te voelen wat je behoeften zijn en hoe je daar op een gezonde manier mee om kunt gaan.

Zelfonderzoek: wat had je als kind nodig?

Innerlijk Kindwerk helpt je om de pijn van je gekwetste kind te verzachten. De kern van deze methode is de erkenning dat het kind in jou nog steeds liefde, aandacht en veiligheid zoekt. Wat je in je kindertijd hebt gemist, kun je nu als volwassene alsnog aan jezelf geven. Door terug te gaan naar je ontwikkelingsfasen en je onvervulde behoeften te begrijpen, kun je het kleine kind in jezelf omarmen en geruststellen. Dit proces kan een diepgaand effect hebben op hoe je nu emoties ervaart en met jezelf omgaat.

Compassie voor jezelf

Het herstellen van de band met je innerlijke kind kan oude wonden helen en gemiste ontwikkelingen inhalen. Door liefde en compassie voor jezelf te voelen, kom je dichter bij je oorspronkelijke ik. Dit helpt je om een gelukkiger leven te leiden. Ongeacht de pijnlijke ervaringen uit je jeugd, kun je als volwassen, liefdevol en niet-oordelend persoon je innerlijke kind alles geven wat het nodig heeft.

Genezing door rouw

Rouwen om onvervulde behoeften uit je kindertijd is een belangrijk onderdeel van genezing. Het helpt om emotionele wonden te helen en onverwerkt verdriet los te laten. Of het nu gaat om verlating, mishandeling of een disfunctioneel gezinssysteem, het erkennen en verwerken van deze pijn kan bevrijdend werken.

Weer leren voelen

Een belangrijk aspect van Innerlijk Kindwerk is het opnieuw leren herkennen en toelaten van je gevoelens. Het gaat erom boosheid, verdriet, blijdschap en angst te mogen voelen, zonder je ermee te identificeren. Door je gevoelens te ervaren en begrijpen, kun je de regie over je leven terugnemen. Hoewel het confronterend kan zijn om terug te keren naar je kindertijd, biedt het ook ruimte voor heling en groei.

Creativiteit: spelen, bewegen en dromen

Achter het gekwetste kind in jezelf schuilt het pure, speelse kind. Dit deel kun je opnieuw ontdekken door creatieve activiteiten te doen die je als kind leuk vond. Of het nu gaat om dansen, zingen, zandkastelen bouwen of simpelweg dagdromen, deze activiteiten helpen je contact te maken met je authentieke zelf. Vaak zien we ze als ‘nutteloos’, maar ze zijn juist essentieel voor het aanwakkeren van creativiteit en zelfexpressie. Ze brengen je terug naar wie je was voordat je gevormd werd door meningen, teleurstellingen en kwetsuren.

Herinner wat je als kind graag deed en ontdek wat je nu als volwassene echt wilt.

Maak hieronder een afspraak.