Het Loslaten van Emotionele Pijn
Emotionele pijn loslaten is een verlangen van velen.
Toch wordt het in relaties vaak niet erkend als een ‘officiële’ diagnose. Maar wat betekent emotionele pijn? En waarom blijf je in de relatie als het zo veel pijn doet?
Voor sommigen is het niet simpel. Ze zitten vast in een spanningsveld: niet met, maar ook niet zonder hun partner kunnen. Relaties brengen vaak spanningen, ruzies en verdriet, terwijl de angst voor eenzaamheid, leegte of gemis hen tegenhoudt om los te laten.
Wat is emotionele pijn?
Emotionele pijn activeert dezelfde hersengebieden als fysieke pijn.
Het kan intens en ondraaglijk voelen.
Ik ervoer dit zelf vaak voordat ik mijn patronen doorbrak.
In tegenstelling tot fysieke pijn is emotionele pijn lastig te lokaliseren in het lichaam.
Het wordt vaak getriggerd door afwijzing, genegeerd worden of het gevoel niet gehoord te worden.
Overlevingsgedrag
Om pijn te vermijden, ontwikkelen we onbewust overlevingsgedrag. Dit kan betekenen dat we vasthouden aan een relatie die niet goed is of proberen stilte te vermijden met constante afleiding. Sommigen blijven altijd druk bezig of vertonen pleasegedrag: alles doen om afwijzing te voorkomen of aardig gevonden te worden. Dit zijn voorbeelden van hoe overlevingsgedrag zich kan uiten.
Compensatie
Tussen ons 3e en 8e jaar vormt ons brein een blauwdruk voor onze toekomstige partner. Deze criteria zijn vaak gebaseerd op onze opvoeding. Onbewust zoeken we in een partner compensatie voor wat we emotioneel tekortkwamen in onze jeugd. Wie emotioneel gezond opgroeit, ontwikkelt gezondere criteria en heeft meer kans op een gelijkwaardige relatie.
Partnerkeuze
Een ongezonde jeugd zorgt ervoor dat je brein onbewust zoekt naar compensatie voor gemis aan aandacht, waardering en bevestiging. Dit beïnvloedt je relaties en werk. Je verwacht onbewust dat je partner of leidinggevende je geeft wat je als kind miste.
Hier ontstaat een probleem: we voelen ons vaak aangetrokken tot partners die emotioneel net zo (on)gezond zijn als wij. Daardoor zoeken we erkenning bij iemand die dit niet kan geven, net zoals wij dat ook niet kunnen bieden.
Aandeel
Het kan confronterend zijn te beseffen dat je net zoveel invloed hebt op je relatie als je partner. Met een emotioneel gezonde jeugd zou je waarschijnlijk niet aangetrokken zijn tot een emotioneel ongezonde partner. Het goede nieuws is dat jouw aandeel in de relatie onder jouw controle valt. Dit is de sleutel tot herstel en persoonlijke groei, omdat je dit wél kunt veranderen.
Asperger of Autisme
In een relatie met iemand met Asperger of autisme kun je je aangetrokken voelen tot hun kwetsbaarheid of emotionele onhandigheid. Beide partners dragen evenveel bij aan de relatie, maar die bijdrage wordt beïnvloed door de overlevingsmechanismen die je in je jeugd hebt ontwikkeld.
Last
We merken alleen het gedrag van de ander op, niet ons eigen gedrag, dat voor ons logisch voelt. Net zoals je partner geen last heeft van zijn of haar gedrag. Omdat we ons focussen op de ander, geloven we dat zij het probleem zijn. Dit is slechts deels waar, want we dragen zelf evenveel verantwoordelijkheid.
Slachtoffer
Blijf je de ander zien als oorzaak van jouw lijden? Dan blijf je vastzitten in de slachtofferrol. Dit gebeurt wanneer je de ander de schuld geeft van de situatie. Het kan een manier zijn om geen verantwoordelijkheid te nemen: als de ander schuldig is, hoef jij niets te veranderen. Zo blijft de slachtofferrol een vorm van overlevingsgedrag, waarmee je je eigen aandeel ontwijkt.
Veranderen
Echte verandering begint bij jezelf. Door naar je eigen aandeel te kijken, ontdek je wat jij kunt veranderen. Misschien hoopte je dat de ander zou veranderen, ook al werkte dat niet. Je kunt alleen je eigen gedrag beïnvloeden. Paradoxaal genoeg kun je door zelf te veranderen wél de ander inspireren. Maar verandering moet altijd voor jezelf zijn, niet om de ander te sturen.
Oorzaak
Emotionele pijn wordt vaak getriggerd door afwijzing of het gevoel niet gehoord te worden. Maar de oorzaak ligt vaak in de jeugd, waar je misschien afwijzing, gebrek aan erkenning of waardering ervoer. Zonder onvoorwaardelijke aandacht groeit een kind met de overtuiging dat het moet presteren om liefde of bevestiging te verdienen.
Wat een kind nodig heeft
Elk kind heeft dagelijkse aandacht, waardering en erkenning nodig voor een gezonde emotionele ontwikkeling, net zoals fysieke voeding. Hoe groot deze behoefte is, laat vaak zien wat er in de jeugd ontbrak. Gebrek hieraan noemen we affectieve verwaarlozing. Wordt een kind ook nog gekleineerd, dan spreken we van geestelijke mishandeling. Wanneer ouders met eigen problemen worstelen, kan een kind de rol van verzorger overnemen. Dit emotioneel misbruik leert een kind zichzelf weg te cijferen, waardoor het niet écht kind kan zijn.
Later
Onze opvoeding beïnvloedt later onze keuzes, zoals partnerkeuze. Als je jezelf als kind vaak wegcijferde, herhaal je dit als volwassene. Pleaste je als kind anderen? Dan blijf je dat doen. Hielp je vaak een ouder, dan kies je misschien een partner die je kunt redden of verzorgen. Of je ontwikkelt juist tegenovergesteld gedrag, zoals een dominante houding.
Kinderen
Bij het opvoeden van onze kinderen worden we vaak geconfronteerd met ons eigen gedrag en emoties. Deze gevoelens stammen meestal uit onze jeugd, waarin weinig ruimte was voor emoties. Ook onze ouders gingen hiermee om tijdens onze opvoeding, waardoor de geschiedenis zich herhaalt.
Het lijkt alsof onze kinderen deze emoties veroorzaken, maar dat is niet zo. Het zijn oude, onderdrukte gevoelens die worden getriggerd. Dit kan ook gebeuren door een partner, collega of baas. Deze triggers bieden een kans om emoties te herkennen en patronen te doorbreken.
Trigger
Emoties zoals boosheid, angst of irritatie vinden hun oorsprong vaak in de jeugd. Als je toen gevoelens niet had hoeven onderdrukken, zouden ze nu niet getriggerd worden. Het is belangrijk te beseffen dat de ander niet de oorzaak is, maar slechts de trigger.
Om te begrijpen wat het aandeel van de ander is, moet je zelf aan herstel werken. Door gezond gedrag aan te leren en je aandeel los te laten, wordt duidelijk wat echt bij de ander hoort.
Doorbreek je patronen
Patronen in relaties of werk doorbreken begint met herkennen van oude patronen. Je leert overlevingsgedrag, dat ooit nuttig was maar nu belemmert, om te zetten in gezond gedrag. Dit proces lijkt zwaar, maar wat zwaarder is, is blijven vastzitten in oude patronen. Nieuw gedrag leren is uitdagend, maar leidt tot meer vrijheid en balans.
Het vermijden van emotionele pijn
We vermijden emotionele pijn door bijvoorbeeld in ongezonde relaties te blijven of afleiding te zoeken. Vaak is het pijn uit de jeugd die wordt getriggerd. Dit vermijden houdt ons vast in oude patronen.
Misverstand
Veel mensen denken dat je door emotionele pijn heen moet om het los te laten, maar dat klopt niet. De pijn van vroeger hoeft niet opnieuw gevoeld te worden. De omstandigheden van toen zijn voorbij, maar je brein herinnert zich deze nog. Door gezond gedrag aan te leren, kun je deze patronen doorbreken. Dit draait om praktische vaardigheden die je dagelijks kunt toepassen.
Kan een coaching jou helpen?